Wat voor een ramp voltrok zich in 1666 op de Waddenzee bij Vlieland en welk een rampzalige gebeurtenis trof die arme dorpelingen van West-Terschelling? Bij deze vragen zullen kinderen van buiten de beide eilanden door de tijden heen met grote vragende ogen en opgetrokken schouders moeten bekennen, dat zij er nooit van hebben gehoord. Ja, in de tweede Engelse oorlog voer Michiel de Ruyter heldhaftig de ketting doormidden in de Thames, de tocht naar Chatham is een overbekend verhaal, al is nu wel bekend dat de Ruyter er niet bij was toen de ketting werd gebroken. Dit gebeurde in 1667 een jaar na de “vergeten ramp van 1666”. Deze tocht was een vergeldingsactie naar aanleiding van de ramp bij Vlieland en op Terschelling.

Onder meer met het doel om de ramp meer bekendheid te geven in Nederland is destijds Stichting 1666 opgericht door de eilanden Vlieland en Terschelling. Twee mannen uit het dit bestuur, de publicist Jan Houter en de historicus Anne Doedens, hebben al eind 2013 en in 2014 twee dikke boeken uitgegeven over deze ramp. In het wetenschappelijke boek van Houter en Doedens hebben zij van ruim 70 schepen, die bij de ramp zijn vergaan, de namen en de herkomst weten te achterhalen. In het publieksboek, nog steeds in de boekhandel verkrijgbaar, zijn de beide rampen uitvoerig beschreven. In 2015 is de stichting 1666-2016 Terschelling opgericht om specifiek de activiteiten voor de herdenking op Terschelling beter te kunnen begeleiden.

Voor meer informatie:

Ga naar historiek website voor meer informatie over de boeken en het verhaal 1666

In 2016 hebben de stichtingen op Terschelling en Vlieland met een scala aan activiteiten vorm gegeven. aan de herdenking van de rampen veroorzaakt door de Engelse Furie, zoals destijds de strafexpeditie van de Engelse Marine werd genoemd. Op de bewuste dag, de 19de augustus 2017, door bestuur werd er de codenaam D-Day voor gebruikt, was de officiële herdenking. Een samenwerking van beide stichtingen maakte een waardige herdenking mogelijk en liet een diepe indruk achter op de genodigden en publiek. Zie voor meer informatie:

Herdenkingsweek overzicht (met officiele herdenking op 19 augustus)

Overzicht hele herdenkingsjaar

Op 19 augustus 1666 voer de Engelse Marine tussen Vlieland en Terschelling door en vernietigde, in een alles verzengende vuurzee, meer dan 150 Nederlandse koopvaardijschepen die in de luwte van Vlieland lagen te wachten op juiste wind voor de Oostzee handelsvaart. De Engelsen gebruikten bij deze aanval zogenaamde branders. Dit waren kleine, soms buitgemaakte of oude, schepen die vol lagen met brandbaar materiaal, zoals pek, en soms ook kruit. Deze branders werden aangestoken en dan in de richting van een vijandige vloot gestuurd om hun schepen te vernietigen. Deze tactiek werd ook toegepast om bij de vijandelijke vloot paniek aan te jagen waardoor ze hun formatie opgaven. Bij de actie onder Vlieland verloren ruim 2000 mensen het leven. De volgende dag wilde de Engelse Admiraal Robert Holmes het dorp Vlieland platbranden, maar omdat het tij en de wind ongunstig waren gaf Holmes opdracht om West-Terschelling plat te branden. Op de kerk en de vuurtoren Brandaris na werd praktisch het hele dorp in as gelegd.

Deze “overwinning” van de Engelse Marine werd uitbundig gevierd in heel Engeland. In Nederland werd - daarentegen - deze voor Nederland grootste maritieme catastrofe snel vergeten. Wekenlang was er geen scheepvaart naar de Oostzee en de Amsterdamse beurs was dagenlang dicht. Deze gitzwarte bladzijden van onze geschiedenis, waarbij meer mensen omkwamen dan bijvoorbeeld de watersnoodramp in 1953, werd dus snel en vakkundig in de doofpot gestopt. Tot op heden is deze enorme ramp nog steeds bij weinig Nederlanders bekend al heeft het herdenkingsjaar 2016 daarin wel enige verbetering aangebracht.

Heel 2016 stond in het teken van de herdenking. Van het vroege voorjaar tot en met december werden er op Terschelling activiteiten, voorstellingen en lezingen gehouden. De piek daarvan lag in de herdenkingsweek van 19 tot en met 27 augustus. Zie voor meer informatie JAARPROGRAMMA en IN HET NIEUWS.

Vrijdag 19 augustus was dan de echte dag van de herdenking, waarbij de eilanden Vlieland en Terschelling formeel stilstonden bij de ramp. Een onterecht vergeten moment uit de geschiedenis dat nu eindelijk met gepaste aandacht werd herdacht. Dit gebeurde samen met genodigden, waaronder, op uitnodiging van Stichting 1666-2016 Terschelling, eregasten Luitenant Generaal R. Verkerk (Commandant Zeestrijdkrachten en Admiraal Benelux) en de Engelse Colonel Steve Francis, afgezant van de First Sea Lord, Chief of Naval Staff. Het eerste deel van de herdenking vond plaats op Vlieland, waarna de genodigden naar Terschelling voeren voor een vervolg van de herdenking.

Voor beelden van de opening van de herdenkingsweek, zie:JAARPROGRAMMA